Zühtü Arslan: Başörtüsünü yasaklayan bir kanun yok

Anayasa Mahkemesi Lideri Zühtü Arslan, “Anayasa Mahkemesi, anayasanın üstünlüğü prensibini hayata geçiren, varlık nedeni olan temel hak ve özgürlükleri koruyan bir mahkeme olarak yoluna devam etmektedir” dedi. Arslan, Anayasa Mahkemesi’nin 2014 yılında verdiği ‘Tuğba Arslan kararı’na atıfta bulundu: “Ne üniversitelerde, ne duruşma salonunda, ne kamu kurumlarında başörtülü bulunamayacağına dair rastgele bir kanun yoktur.”

Anayasa Mahkemesi Lideri Zühtü Arslan, Rize’de, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi’nde (RTEÜ) düzenlenen ‘Anayasa Mahkemesinin Temel Hakların Korunmasındaki Rolü’ bahisli panele katıldı.

Panelin açılışında konuşan Arslan, Anayasa Mahkemesi’nin 60 yıldır kanunların anayasaya uygunluğunu denetleyen, son 10 yıldır da birebir vakitte kişisel müracaatları inceleyen yüksek yargı organı olarak misyon yaptığını söyledi.

10 yıl öncesine kadar başörtüsü sorunu olduğunu belirten Arslan, “Üniversitelerde başörtüsüyle eğitim öğretim görmek yasaktı ve maalesef Anayasa Mahkemesi, kararlarıyla bu maddeyi tahkim edici ve meşrulaştırıcı bir fonksiyon görmüştür. 1989’dan itibaren başlayan süreçte evvel başörtüsünü özgür bırakmaya yönelik bir kanun düzenleme laikliğe karşıt olduğu gerekçesiyle iptal edilmişti. Daha sonra bir yorumlu retle bu yasak tahkim edilmişti. 2008 yılında başörtüsünü özgür bırakmaya yönelik bir anayasa değişikliği yeniden Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmişti. Bütün bunların münasebeti ideoloji eksenli bir yorumla yapılan laiklik prensibiydi. Yani Anayasa Mahkemesi laikliği, temel hak ve özgürlüklerin aslında tam karşısında konumlandırmıştı ve temel hak ve özgürlükler karşısında laikliğin yıpratılmaması gerektiğini söz etmişti. Hatta söz şöyleydi; ‘Laiklik unsuru, özgürlüklere kıydırılamayacak kadar kıymetli bir unsurdur.’ Hiç kuşkusuz laiklik, anayasamızın kimliğini oluşturan temel prensiplerden biridir lakin bu yaklaşım yanlıştır kıymetli gençler” diye konuştu.

‘TUĞBA ARSLAN KARARI ÇOK ÖNEMLİ’

Anayasa Mahkemesi’nin 2014 yılında çok kıymetli bir ‘Tuğba Arslan kararı’ verdiğini hatırlatan Arslan, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Laiklik daha sonra Anayasa Mahkemesi’nin yaptığı yorumlarda ortaya çıktı, hak eksenli yorumla bu kavramı, bu ilkeyi Anayasa Mahkemesi yorumladı ve dedi ki, ‘Laiklik, temel hak ve özgürlüklerin karşısında değildir, yanındadır. Sonlandırılması için kullanılan bir münasebet değildir, tam aksine garantiye alan, onu koruyan bir unsurdur.’ Pekala bunu nasıl yaptı Anayasa Mahkemesi? 2012’den başlayarak yaptı. Evvel Kur’an-ı Kerim ve siyer derslerini okullarda seçmeli ders olarak okutulmasını öngören kanun değişikliğini denetledi ve bunun anayasaya uygun olduğuna karar verdi. Ve birinci sefer bu kararda Anayasa Mahkemesi, laiklik unsurunun özgürlükçü yorumunu, hak eksenli yorumunu yaptı. ‘Laikliğin bilhassa din ve vicdan özgürlüğünü, din eğitiminin öğretiminin bir güvencesi’ olduğunu söz etti. Norm kontrolündeki bu yaklaşım bir mühlet sonra ferdî müracaata yansıdı. 2014’te çok kıymetli bir karar verdi, ‘Tuğba Arslan’ kararı. Bana nazaran yalnızca Türkiye anayasa yargısı tarihinin değil, dünya anayasa yargısı tarihinin en kıymetli kararlarından birisidir.

11 Aralık 2013 günü Ankara’da bir boşanma davasında başörtülü bir avukat duruşma salonuna giriyor. Hakim diyor ki, ‘Bu biçimde siz avukatlık yapamazsınız. Zira AİHM kararları var, Anayasa Mahkemesi kararları var. Başörtüsünün laiklik unsuruna karşıt olduğuna dair kararlar varken siz burada başörtüsüyle bulunamazsınız, avukatlık yapamazsınız.’ Müvekkile de ‘Gelecek celseye kadar kendine yeni avukat bul’ diyor ve duruşma salonundan çıkartıyor.

Bu avukat Anayasa Mahkemesi’nde ferdî müracaat yoluyla geliyor ve Anayasa Mahkemesi orada çok kıymetli bir karar veriyor. Diyor ki ‘Laiklik temel hak ve özgürlüklerin garantilerinden biridir, din ve vicdan özgürlüklerinin bir teminatıdır. Tahminen de temel hak ve özgürlüklerin sonlandırılması rejiminde en değerli konulardan biri, temel hak ve özgürlükler lakin kanunla sonlandırılabilir. Ne üniversitelerde, ne duruşma salonunda, ne kamu kurumlarında başörtülü bulunamayacağına dair rastgele bir kanun yoktur. Hasebiyle burada bir ihlal vardır.’ Bu kararla birlikte Anayasa Mahkemesi hem laikliğe ait bakış açısını ferdî müracaat tabanında radikal bir formda değiştirmiş oluyor hem de ferdî müracaatta başörtüsüyle ilgili çok değerli dönüm noktası sayılabilecek bir karar verdi. Bu kararı daha sonraki süreçte öteki kararlar takip etti. Mesela bir üniversitede öğrencinin başörtüsünden ötürü atılmasıyla ilgili yapılan müracaatta Anayasa Mahkemesi tıpkı tespitleri yaparak ihlal sonucuna ulaştı.”

‘ANAYASA MAHKEMESİ ÖZGÜRLÜKLERİ KORUYAN BİR MAHKEME OLARAK YOLUNA DEVAM EDİYOR’

Anayasa Mahkemesi’nin temel hak ve özgürlükleri koruyan bir mahkeme olarak yoluna devam ettiğini söz eden Anayasa Mahkemesi Lideri Zühtü Arslan, “Anayasa Mahkemesi, yalnızca başörtüsü konusunda değil bilhassa son 10 yılda benimsediği bu hak eksenli yaklaşımla, yaşama hakkından söz özgürlüğüne kadar, adil yargılanma hakkından örgütlenme özgürlüğüne kadar, özel hayata hürmet hakkından mülkiyet hakkına kadar bütün anayasal hak ve özgürlüklerle ilgili, bütün bu hak ve özgürlükleri teminata alan çok değerli kararlar verdi ve vermeye devam etmektedir. Buradan baktığımızda Anayasa Mahkemesi, anayasanın üstünlüğü prensibini hayata geçiren, varlık nedeni olan temel hak ve özgürlükleri koruyan bir mahkeme olarak yoluna devam etmektedir” dedi. (HABER MERKEZİ)